جدیترین مشکل نابینایان در اینترنت:

افراد نابینا ممکن است با توجه به سطح پیشرفتشان در زمینه ی جستجو در اینترنت، با مشکلات گوناگونی مواجه شوند.

اما شاید بتوان گفت که تنها مشکلی که برای همه ی آنان مشترک است، پاسخگویی به مشکل کپچا "Captcha Image” می باشد.

اما Captcha چیست؟

این واژه مخفف کلمات "Completely Automated Public Turing test to take Computers and Humans Apart” است که به معنای آزمونی است که برای جداسازی کاربران به عنوان انسان از کامپیوتر صورت می گیرد.

کپچا در واقع یک سپر امنیتی است که به سیستم های اینترنتی امکان می دهد از رخنه ی ماشین به سیستم خود جلوگیری کنند.

کپچا عبارت است از ترکیبی از حروف و اعداد که فقط برای انسان قابل تشخیص است و در نتیجه کامپیوتر نمی تواند از این سد عبور کند.

در نتیجه بسیاری از وب سایت ها به عنوان بخشی از سپر امنیتی خود، در مرحله ی ایجاد یک حساب کاربری "User Account” در وب سایت خود از کاربران می خواهند که حروف و اعدادی را که در تصویر یا کپچا می بینند، به دقت در فرم وارد کنند.

اما ضرورت ایجاد چنین حفاظی چیست؟

تصور کنید که سیستم هایی مانند Gmail, Yahoo, Hotmail Gawab و غیره که امکان ایجاد ایمیل را به طور رایگان به کاربران در سراسر جهان می دهند اگر یک فرد یا شرکت بخواهد به اندازه ی نامحدودی در این سیستم ها برای خود Email Account ایجاد کند، شاید در مدت کوتاهی کارایی سیستم خود را از دست بدهند.

اما ضرورت ایجاد تعداد زیادی ایمیل برای یک فرد یا شرکت چیست؟

برخی از افراد و شرکتها از سیستم ایمیل های رایگان برای تبلیغات خود و ارسال پست های تبلیغاتی استفاده می کنند.

بدیهی است که این احتمال که دریافت کنندگان ایمیل های ناخواسته به طور کلی دریافت ایمیل از اینگونه سرویس ها را مسدود کنند بسیار کم است چون افراد زیادی در سراسر جهان از این سیستم ها استفاده می کنند و مثلاً یک دانشگاه یا شرکت و حتی یک فرد حقوقی هیچگاه دریافت ایمیل از Hotmail, Gmail یا Yahoo را مسدود نمی کند چون در ارتباط خود با کاربران و علاقه مندان به سیستم خود دچار مشکل جدی خواهد شد.

بنابر این، شرکت های تبلیغاتی ممکن است یک آگهی را از صدها ایمیل به افراد مختلف ارسال کنند تا امکان دیده نشدن آگهی خود را کاهش دهند.

در واقع به علت وقتگیر بودن ایجاد یک ایمیل، این افراد یا شرکت ها ممکن است با نوشتن برنامه ای از کامپیوتر بخواهند که در مدت زمان کوتاهی با پاسخگویی به سؤالات مطرح شده در فرم تعداد زیادی ایمیل ایجاد کند.

اما بد نیست کمی در مورد تاریخچه ی واژه ی Captcha نیز توضیح دهیم. این کلمه نخستین بار در سال 2000 میلادی توسط برخی از محققان در دانشگاه Carnegie Mellon در شهر پترزبورگ که در جنوب غربی ایالت پنسیلوانیا در آمریکا قرار دارد به کار گرفته شد.

این واژه در اصل از کلمه ی Capture گرفته شده که به معنای دستگیر کردن، تسخیر کردن و گرفتن است و در آغاز این مقاله به معنای فعلی Captcha و اینکه مخفف چه کلماتی است نیز اشاره شد.

اما این تکنولوژی چه مشکلاتی برای افراد نابینا به وجود می آورد؟

از آنجا که این افراد نمی توانند این تصاویر را بخوانند و نرم افزارهای صفحه خوان نیز به هیچ وجه نمی توانند به آنان کمک کنند، این افراد در این مورد با مشکلات جدی مواجه می شوند و در نتیجه مجبورند که برای تکمیل این بخش از فرم های ایجاد ایمیل و یا اکانت در وب سایت هایی که از این تکنولوژی بهره می برند، از افراد بینا درخواست کمک کنند.

برای حل این مشکل برخی از سایت ها از Audio Captcha نیز در کنار کپچاهای تصویری نیز استفاده می کنند.

یعنی پخش صوتی حروف موجود در تصویر برای افراد نابینا یا هر کسی که قادر به دیدن صحیح این تصاویر نمی باشد.

اما برای جلوگیری از هرگونه تقلب، این فایلها عمداً با کیفیت بسیار پایینی پخش می شود که حتی افرادی که از شنوایی طبیعی برخوردارند گاهی باید بارها این فایل را بشنوند تا بتوانند کاملاً حروف و اعداد را تشخیص دهند.

در نتیجه برای افراد نابینا استفاده از این تکنیک نیز مشکل است و اگر فرد نابینایی علاوه بر مشکل بینایی دارای اختلالات شنوایی نیز باشد، استفاده از این کمک صوتی نیز برای او بی فایده خواهد بود.

راه دیگری که برخی از وب سایت ها برای جلوگیری از نفوذ سیستم های اوتوماتیک به سیستم خود به کار می برند، جایگزین کردن یک سؤال عمومی تصادفی به جای استفاده از Captcha است که:

مثلاً نوشتن جمع دو عدد یا بیان رنگ آسمان در روز آفتابی و غیره که به دلیل ضریب پایین امنیتی هنوز مورد استقبال بیشتر وب سایت ها قرار نگرفته است.

راه دیگری که برخی از وب سایت ها به کار برده اند، کنترل صحت اطلاعات کاربران در ایجاد فرم است که با استفاده از ارسال یک ایمیل به ایمیلی که او در فرم نوشته است صورت می گیرد که او با استفاده از یک لینک که در ایمیل موجود است، حساب کاربری خود را فعال می کند.

اما راه دیگری که برای چیره شدن افراد نابینا بر این معضل در پیش گرفته شده عبارت است از تحلیل تصویر به وسیله ی انسان یا ماشین برای افراد نابینا.

بدین صورت که فرد نابینا هرجا که نیاز به کمک دیگران برای تشخیص کپچا دارد، با متصل شدن به یک سیستم یا وب سایت، آن صفحه را مستقیماً برای تحلیل تصویری ارسال می کند و یک فرد داوطلب یا ماشین، حروف و اعداد کپچا را به او تحویل می دهد که غالباً این کار با باز گرداندن نتیجه ی تحلیل کپچا در Clipboard فرد متقاضی صورت می گیرد تا او بتواند به آسانی آنرا در محل مناسب در فرم خود کپی کند.

با اینکه این مورد یک راه حل بسیار خوب است ولی در بعضی موارد هنوز عمل نمی کند ولی در حال حاضر از میزان مشکلات افراد نابینا در برخورد با Captcha کاسته شده است.

یکی از بهترین مواردی که برای افراد نابینا در این مورد فعالیت خود را شروع کرده است Web Visum نام دارد که فقط با Mozilla Firefox کار می کند.

از آنجا که فایرفاکس یک نرم افزار رایگان است و کدهای آن برای دانلود در اختیار افراد برنامه نویس قرار دارد، ایجاد چنین پروژه ای برای فایرفاکس بسیار آسانتر است و ایجاد آن برای Internet Explorer که مرورگر شرکت مایکروسافت است که به طور اوتوماتیک در هنگام نصب ویندوز نصب می شود، مقرون به صرفه به نظر نمی رسد.

بنیانگذاران پروژه ی Web Visum استفاده از نسخه ی 3 به بعد فایرفاکس و به ویژه آخرین نسخه ی موجود را توصیه می کنند که با نرم افزار Web Visum به خوبی کار می کند.

در ضمن آخرین نسخه های صفحه خوان های موجود در بازار مانند Jaws, NVDA و Window-Eyes نیز به خوبی از فایرفاکس پشتیبانی می کنند.

برای دانلود مرورگر فایرفاکس به وب سایت رسمی این نرم افزار در اینجا مراجعه فرمایید.

در این آدرس همیشه می توانید آخرین نسخه ی فایرفاکس را دانلود کنید.

در حال حاضر آخرین نسخه ی فایرفاکس، نسخه ی 3.6 است.

اما نحوه ی استفاده از Web Visum چگونه است؟

در ابتدا فرد متقاضی باید در این جامعه ی مجازی عضو شود.

و سپس این نرم افزار را که بر روی فایرفاکس به صورت یک Plugin اضافه می شود دانلود کند و با ورود به سیستم و نوشتن کلمه ی عبور و نام کاربری خود در هر زمان که با استفاده از فایرفاکس به اینترنت متصل می شود، می تواند از امکانات این Plugin برای تشخیص Captcha استفاده کند.

برای جلوگیری از هرگونه تقلب، بنیانگذاران این پروژه از افراد می خواهند که به دوستان خود برای عضویت در این سیستم دعوتنامه ای را از طریق ایمیل ارسال کنند و یا اگر یک فرد نابینا دارای دوستی در این سیستم نیست که بتواند دعوتنامه ای دریافت کند، می تواند با پاسخ به چندین سؤال و ذکر دلیل عضویت خود در این پروژه و توضیحی کوتاه در مورد خود به عنوان یک فرد نابینا در این سیستم ثبت نام کند و پس از کنترل مخشصات برای جلوگیری از تقلب کامپیوتری و غیره، صاحبان سیستم Web Visum ایمیلی را برای او ارسال می کنند که در آن لینکی برای فعال کردن اکانت فرد متقاضی قرار دارد.

ضمناً تعداد کپچاهایی که هر فرد می تواند با استفاده از این سیستم در یک روز به حل مشکلات آن بپردازد، برای جلوگیری از ترافیک زیاد سیستم و یا کاهش احتمال تقلب محدود است.

برای کسب اطلاعات بیشتر، دانلود کردن این Plugin و عضویت به این وب سایت سر بزنید

در آخر باید اضافه کنیم که برای دانلود این Plugin حتماً باید با خود فایرفاکس وارد این سیستم شوید وگرنه لینکی برای دانلود این Plugin نخواهید دید.